Trong thời đại công nghệ 4.0 hiện nay, việc trang bị cho thế hệ trẻ những kiến thức và kỹ năng cần thiết để thích ứng với sự thay đổi chóng mặt của xã hội là vô cùng quan trọng. Giáo dục STEM nổi lên như một giải pháp tối ưu, thu hút sự quan tâm của đông đảo các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Vậy phương pháp giáo dục STEM là gì? Ứng dụng của STEM trong giáo dục trung học như thế nào? Hãy cùng VISCO tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!
1. STEM là gì?
Theo Công văn 3089/BGDĐT-GDTrH, giáo dục STEM là một phương thức giáo dục trang bị cho học sinh những kiến thức khoa học gắn liền với ứng dụng của chúng trong thực tiễn. Nói cách khác, STEM là phương pháp giáo dục nâng cao rèn luyện kỹ năng liên quan đến 4 yếu tố chính:
- Science (Khoa học)
- Technology (Công nghệ)
- Engineering (Kỹ thuật)
- Mathematics (Toán học)
STEM-giup-tre-nho-lau-hon-va-tang-kha-nang-ti-mi-quan-sat-xung-quanh
Phương pháp STEM là gì? Là khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học (Ảnh minh hoạ)
Phương pháp giáo dục STEM định hướng cho học sinh ứng dụng kiến thức vào thực tiễn ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Sự linh hoạt của STEM sẽ giúp học sinh:
- Rèn luyện khả năng phân tích, tư duy và sáng tạo.
- Nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Xuất hiện vào những năm 1998 từ Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF), STEM chính thức được áp dụng trong ngành giáo dục những năm sau đó. Các nước phát triển như Anh, Mỹ, Úc và các nước Trung Đông,… đã tiên phong trong việc đưa phương pháp này vào giáo dục. Đến năm 2012, Việt Nam chính thức đưa STEM vào chương trình dạy học.
Vậy phương pháp giáo dục STEM hoạt động như thế nào?
Thay vì chỉ tập trung vào lý thuyết suông, STEM truyền tải góc nhìn thực tiễn thông qua bài giảng. Từ đó, học sinh sẽ:
- Phát sinh những câu hỏi và khơi dậy sự tò mò, tìm tòi học hỏi.
- Được kích thích để tự tìm ra phương án và giải quyết vấn đề bằng những kiến thức đã được học.
Có thể nói, STEM là một phương pháp tích hợp, nơi học sinh được thực hành nhiều hơn và tự rút ra kết luận, giúp:
- Ghi nhớ kiến thức lâu hơn.
- Nâng cao khả năng quan sát tỉ mỉ xung quanh.
STEM-giup-tre-nho-lau-hon-va-tang-kha-nang-ti-mi-quan-sat-xung-quanh
STEM giúp trẻ nhớ lâu hơn và tăng khả năng tỉ mỉ quan sát xung quanh (Ảnh minh hoạ)
2. Nội dung STEM trong hoạt động giáo dục trung học
2.1. Nguyên tắc xây dựng nội dung bài học STEM
Theo Công văn 3089/BGDĐT-GDTrH năm 2020, nội dung bài học STEM trong giáo dục trung học cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Gắn kết với thực tiễn: Nội dung bài học phải nằm trong chương trình giáo dục phổ thông và gắn kết với các vấn đề của thực tiễn xã hội.
- Thực hành giải quyết vấn đề: Học sinh được yêu cầu tìm các giải pháp để giải quyết vấn đề, chiếm lĩnh kiến thức và đáp ứng yêu cầu cần đạt của bài học.
- Kết hợp đa môn học: Nội dung kiến thức có thể thuộc một môn học hoặc kết hợp một số môn học trong chương trình, đảm bảo giải quyết được vấn đề đặt ra một cách tương đối trọn vẹn.
2.2. 5 hoạt động chính trong cấu trúc bài học của STEM
Cấu trúc bài học STEM thường bao gồm 5 hoạt động chính:
- Đặt vấn đề: Đưa ra nội dung và các tiêu chí cụ thể của bài học. Xác định vấn đề cần giải quyết và sản phẩm cần chế tạo.
- Nghiên cứu: Nghiên cứu sản phẩm cùng với kiến thức nền. Dựa trên các tiêu chí đã nêu để đề xuất các bản thiết kế giải pháp.
- Trình bày và lựa chọn giải pháp: Thảo luận và trình bày các bản thiết kế. Chứng minh và lựa chọn phương án tốt nhất.
- Thực nghiệm: Thử nghiệm và đánh giá trong quá trình chế tạo sản phẩm theo bản thiết kế đã chọn.
- Hoàn thiện: Thảo luận, đánh giá kết quả và điều chỉnh sản phẩm đã chế tạo cho đến khi hoàn thiện bản thiết kế.
STEM-giup-tre-nho-lau-hon-va-tang-kha-nang-ti-mi-quan-sat-xung-quanh
Quy trình hoạt động của STEM hỗ trợ học sinh phát triển tư duy (Ảnh minh hoạ)
Đối với bậc trung học, phương pháp STEM sẽ dựa trên nền tảng kiến thức mà học sinh đã được học trên lớp để sáng tạo ra sản phẩm.
Ví dụ, học sinh có thể áp dụng những kiến thức về vật lý, hóa học, sinh học đã học để sáng tạo ra những sản phẩm thông qua phương pháp STEM.
Cuoc-thi-dua-nho-duoc-to-chuc-tai-truong-chuyen-Le-Quy-Don_
Thực hành trong lớp học phương pháp STEM (Ảnh minh hoạ)
Bên cạnh việc học trên lớp, việc thành lập câu lạc bộ STEM, tổ chức các hoạt động ngoại khóa hoặc phụ huynh đồng hành cùng con trong các hoạt động STEM sẽ tạo điều kiện cho học sinh có môi trường trải nghiệm thực tế phong phú.
3. STEM được tổ chức dưới hình thức nào?
Giáo dục STEM đề cao sự linh hoạt trong các hoạt động:
- Trong trường học: Trên lớp học hoặc câu lạc bộ.
- Ngoài trường học: Hoạt động do phụ huynh tổ chức, chương trình từ tổ dân phố hoặc địa phương.
Cụ thể, hình thức tổ chức STEM có thể là:
3.1. Thông qua bài học của môn khoa học
Giáo viên sẽ thiết kế các bài học STEM, lồng ghép những góc nhìn thực tiễn vào quá trình giảng dạy. Nội dung bám sát theo giáo trình, giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức toán, lý, hóa, sinh, công nghệ vào trong thực hành (chế tạo sản phẩm).
Cuoc-thi-dua-nho-duoc-to-chuc-tai-truong-chuyen-Le-Quy-Don_
Lớp học phương pháp STEM của một trường trung học cơ sở (Ảnh minh hoạ)
3.2. Thông qua hoạt động trải nghiệm
Nhà trường có thể thành lập các câu lạc bộ STEM, tổ chức các hoạt động nhỏ giúp học sinh được trải nghiệm thực tế. Việc trưng bày sản phẩm của học sinh ở thư viện hoặc lớp học sẽ giúp các em thêm hứng thú trong việc tìm tòi, sáng tạo. Mỗi buổi học STEM cần được thiết kế kỹ lưỡng, không chỉ thúc đẩy khả năng tư duy, sáng tạo mà còn giúp học sinh rút ra những bài học giá trị từ chính sản phẩm do mình làm ra.
3.3. Thông qua những cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật
Các cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật là sân chơi bổ ích, giúp học sinh:
- Rèn luyện khả năng nhìn nhận và giải quyết vấn đề.
- Kích thích năng lực tư duy, sáng tạo.
- Phát triển kỹ năng làm việc nhóm.
Cuoc-thi-dua-nho-duoc-to-chuc-tai-truong-chuyen-Le-Quy-Don_
Cuộc thi đua nhỏ được tổ chức tại trường chuyên Lê Quý Đôn (Ảnh minh hoạ)
Kết luận
Bài viết đã cung cấp cái nhìn tổng quan về phương pháp giáo dục STEM và ứng dụng của nó trong giáo dục trung học. STEM không chỉ giúp học sinh khám phá năng lực bản thân, khơi gợi niềm yêu thích học tập mà còn định hướng nghề nghiệp trong tương lai.
Hy vọng những thông tin mà VISCO cung cấp sẽ hữu ích cho quý độc giả!